کلیه کودکانی که به دنیا می آیند باید به صورت دوره ای و مرتب توسط خانواده ها به مــراکز بهداشتی – درمانی آورده شده و بر اساس سن کودک وضعیت رشد وتکامل کودک بررسی گردد . این مراقبتها از بدو تولد آغاز و تا پایان 7 سالگی کودک یعنی سن ورود به مدرسه ادامه خواهد یافت. پایش رشد کودک یعنی این که مواظب رشد بچه و در نهایت سلامتی او باشیم. وزن کردن منظم بچه ونوشتن وزن او در کارت مخصوص مواظبت با رسم منحنی رشد به شما یاری می کند که از کافی بودن تغذیه کودک مطمئن شوید. ما معمولا بچه های زیر ۵ سال را گروههای در معرض خطر می دانیم. برای مثال شما می بینید که واکسیناسیون بچه های زیر ۵ سال از اولویت بیشتری برخوردار است، زیرا کودک در این سنین خیلی آسیب پذیرتر است و امکان دارد به سرعت بیمار شده و از دست برود.
در اینجا به بیان چند نکته در خصوص رشد صحیح کودک خواهیم پرداخت :
عوامل تشدیدکنندهٔ بیماری : نوزاد زود رس یا بیمار بی‌تجربگی والدین محیط عاطفی نامناسب و عدم رسیدگی به بچه بیماریهای مزمن مثل نارسایی کلیه یا عفونت مزمن بیماریهای ژنتیکی مثل نشانگان داون سوءتغذیه محیط زندگی شلوغ یا غیر بهداشتی بیماریهای غدد مثل غدهٔ تیرویید و… شیر خواری که نا هنجاری جسمی دارد. برای پیشگیری ازچنین بیماری‌هایی بایدکودک خود رابطور مرتب به پزشک یا مراکز درمانی برد و محیط زندگی سالم و ارامش بخش برای آن‌ها فراهم اورد و والدین خوبی برای آن‌ها شد.
عوامل مهم در بلند قد شدن : یکی از عوامل مهم، تغذیه مناسب و استفاده از همه گروههای غذایی است. ورزش هم بسیار اهمیت دارد اما نوع ورزش تاثیر چندانی در بلند شدن قد نخواهد داشت. به عنوان مثال بازی بسکتبال باعث بلند شدن قد نمی‌شود بلکه این بلندقدها هستند که به بسکتبال رو می‌آورند. این‌طور نیست که یک نوع ورزش به اصطلاح قد را بسوزاند و ورزش دیگر در افزایش قد بیشتر تاثیر داشته باشد. عامل مهم دیگر توجه به ژنتیک قد است. یکی از عوامل مهمی که در قد افراد تاثیر دارد، قد والدین است. فرمولی در این زمینه وجود دارد که عبارت است از قد پدر به اضافه قد مادر تقسیم بر 2. حاصل را برای پسران به اضافه 6.5 می‌کنیم که قد نهایی پسر این خانواده را از نظر ژنتیکی نشان می‌دهد و در دختران متوسط قد پدر و مادر را منهای 6.5 می‌کنیم. البته این فرمول تخمینی است و عدد به‌دست آمده ممکن است دقیقا با قد نهایی فرد تطبیق نکند.
خواب : در کنار تغذیه و عامل وراثت آنچه که بر رشد قدی کودکان تاثیرگذار است، خواب خوب شبانه است. بسیاری از کودکان ممکن است خواب بعدازظهر داشته باشند ولی شب‌ها دیر بخوابند. این نوع خوابیدن مناسب نیست و توصیه نمی‌شود. در زمان خواب و در زمان فعالیت روزانه هورمون رشد ترشح می‌شود. بسیار مهم است که کودکان خواب خوب شبانه داشته باشند و همچنین به میزان کافی فعالیت کنند. همچنین توصیه می‌شود کودک تا حدامکان یک ساعت قبل از خواب، قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آب نبات، تافی و… مصرف نکند چون قندهای ساده خود در ترشح هورمون رشد اختلال ایجاد می‌کنند.
عامل وراثت : عامل ژنتيک مهم ترین عامل موثر در رشد است زيرا علاوه بر سرعت رشد ، حد نهايي رشد را نيز تعيين مي کند بنابراين براي قضاوت در مورد اندازه هاي بدن يک کودک بايد جثه والدين و ساير افراد فامیل را در نظر گرفت.
هورمون ها : هورمون تيروئيد از زمان زندگي داخل رحمي در رشد جنين تأثير دارند که اين اثر تا سال هاي بعد هم پايدار هستند . بعد از حدود 5/1 سالگي هورمون رشد بر رشد کودک موثر است و در سن بلوغ و زمان جهش رشد هورمون هاي جنسي بيشترين اثر را بر رشد مي گذارند.
از جمله عواملی که می توانند مانع رشد کودک شود میتوان به این موارد اشاره کرد که، محروم کردن کودک از شیر مادر، زود یا دیر شروع کردن غذای کمکی، ندادن غذای کافی و مفید به کودک، بیماری کودک، مسایل عاطفی و روانی، رعایت نکردن مسایل بهداشتی و استفاده از آب ناسالم از مهمترین علل تأخیر رشد کودکان است. از یکی از عوامل مهم در اختیار نبودن مقدار کافی غذاست. در واقع ندادن غذای کافی و مفید و نیز به موقع به کودک، از مهمترین موانع رشد محسوب می شود. مسئله دیگر بیماری است که می تواند از رشد مطلوب کودک جلوگیری کند، مسایل روانی و عاطفی هم از علل دیگر است. به طور مثال وقتی فرزند دوم به دنیا می آید، فرزند اول ممکن است ناراحت شود و برای جلب توجه از خوردن غذا امتناع کند یا به دلیل حسادت کم اشتها شود. مـــادران بـــا توجه به اینکه تمام ریزه کاریهای کودک را زیر نظر دارند، بهترین و با صلاحیت ترین افرادی هستند که می توانند این مشکل را درک کنند و خودشان هم بهترین راه را برای مقابله با آن پیدا کنند.
منبع و ماخذ : pasokhbartar.com